Psikolojide karar verme ve sorun çözme teknikleri neler? Destekleme (doğrulama) yanlılığı nedir? Karar verme süreci için 3 problem çözme stratejisi...
Destekleme Yanlılığı Nedir?
Yaşamımız boyunca irili ufaklı birçok problem çıkar karşımıza. Kimi zaman aklımıza hiçbir çözüm yolu gelmezken kimi zaman da onlarca sorun çözme ve karar verme yöntemi bulur, ancak hangisinin en doğru yöntem olduğuna karar veremeyiz.
İşte böyle durumlarda, karar verme süreci boyunca hata yapmaya elverişli iki yöntem, en çok tercih edilendir. Hata yapmaya elverişli problem çözme stratejilerinden biri; en ulaşılabilir olanı seçmek, diğeri ise içten içe uygulanmak istenen yolu seçmektir.
Birçoğumuz, bir problemi çözmeye çalışırken sorunu çözeceğine içten içe inanmasak da en kolay, en ulaşılabilir olan yolu seçme eğilimi gösteririz. Bu tutumun amacı, az çaba sarf ederek kestirme yoldan sorunu halletmektir. Ancak bu, genellikle zaman kaybıyla birlikte daha çok çaba sarf etmeye neden olan bir taktiktir.
Yukarıda belirtilen ikinci yol, yani içten içe uygulanmak istenen yolun seçilmesi de buna çok benzer bir yöntem aslında. Buradaki fark, az çaba sarf etmek için değil de herhangi bir sebepten dolayı uygulanmak istenen yolun seçilmesi. Buna kısaca destekleme (doğrulama) yanlılığı denir.
Destekleme yanlılığı, inanç veya isteklerimizi destekleyen çözüm yolunun doğruluğuna ilişkin kanıtları görme veya diğer yöntemlerin kanıtlarını görmeme eğilimidir. Bunun sonucunda yine zaman ve enerji kaybıyla karşılaşırız ya da hata yaparız.
Böyle durumlarda, bazı basit problem çözme ve karar verme stratejileri kullanmak, ortaya çıkan bu zaman ve enerji kaybını en aza indirir.
3 Basit Karar Verme ve Sorun Çözme Stratejisi
1. Eleme Yapma
Bir problemi çözmenin ilk kuralı, hangi sonuçların istenip hangilerinin istenmediğini doğru analiz edebilmektir. Bunlar iyi analiz edildiğinde eleme yöntemi oldukça etkilidir.
Eleme yapmak için önce akla gelen tüm çözüm yollarının bir listesi yapılır. Daha sonra bu yolların artı ve eksi yanları listelenerek istenmeyen sonuçlara en çok olanak tanıyan yöntemler elenir.
Eleme yaparken seçenekleri detaylı incelemek önemlidir. Çünkü bazen bir çözüm yolu, başta etkisiz gibi gözükse de uygulamaya döküldüğünde başarılı bir sonuca götürebilir. Buna dikkat edilerek eleme yapıldığında elde, daha az istenmeyen sonuç doğuran yöntemler kalır.
2. Çözüm Yolu Aramaya Ara Verme
Bazen bir problem için ne kadar düşünülürse düşünülsün, akla hiçbir çözüm yolu gelmeyebilir. Bu durumun sebebi, çoğu zaman kalıp yargılarla probleme yaklaşılmasıdır.
Problem çözerken farklı açılardan bakabilmek, bazı düşünce kalıplarının dışına çıkabilmek gerekir. Zira bazı anlarda problemin belli bir noktasına odaklanıp kalırız. Bu da aslında gözümüzün önünde olan çözüm yolunu göremememize sebep olabilir.
Böyle zamanlarda düşünmeye ara verip bir süre sonra yeniden probleme göz atmak, farklı bakış açıları yakalamaya yardımcı olur.
3. Görselleştirme
Bir problemin veya çözüm yollarının bazı aşamalarını tablo haline getirmek veya şekil çizerek görselleştirmek, problemin daha önce dikkat edilmeyen noktalarına odaklanmayı kolaylaştırır.
Aynı zamanda bu yöntem problemi daha somut bir şekilde görmeyi sağlayacağından, durumu daha detaylı analiz ederek en etkili çözüm yolunu bulmaya yardımcı olur.
Yararlanılan kaynaklar: Morris, C. (2002). Psikolojiyi Anlamak. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları
0 Yorumlar